D. Fonso Anriqueç falaba mirandés?
D. Fonso Anriqueç falaba mirandés?
Este artículu escritu del mirandés Amadeu Ferreira en llingua mirandesa
valora con gran consideración cumo Pertual ñacíu billingüe y sigue billingüe.
Anque los pertueses nun lo cuiden nin lo remembréi y cumo menos l'Estáu pertués
nun ampara al mirandés pa que nun esapaeza.
Esto mesmu, podía pensalu la comunidá autónoma de Castiella y Llión, que se
considera heredera de la monarquía unida de dous reinos históricos, reinu de
Castiella y reinu de Llión, que ñacíu con más riqueza, inclusive, pos tié nos
sous inicios tres llingüas bien importantes, el gallegu-pertués y el
asturllionés que nos uñein con Pertual y sudamérica nos sous escomienzos, y
tamién el castellanu.
http://frolesmirandesas.blogspot.com/2008/10/d-fonso-anrique-falaba-mirands.html
L mirandés de hoije ben de la eiboluçon que tubo la lhéngua de l Reino de
Lhion, na tierra de Miranda, al lhargo de cientos de anhos, sufrindo la
anfluença de l pertués, de l castelhano i de outras lhénguas, mas mantenendo la
sue matriç oureginal: lhéngua filha de l lhatin i pertenciente a la família de
las lhénguas stur-lhionesas. Quando l reino de Pertual se custituiu,
apartando-se de l reino de Lhion, yá na tierra de Miranda se falaba lhionés i
assi tamien serie ne l mais de l atual çtrito de Bergáncia. L pertués que ende
hoije se fala ten muita palabra que bieno de l lhionés pa l pertués, i que ls
dicionairos cunsídran, ls mais deilhes, cumo regionalismos stramuntanos.
Cumo ye sabido, l purmeiro rei de Pertual, D. Fonso Anriqueç, era filho dua princesa
filha de l rei D. Fonso VI de Lhion, i essa princesa falarie lhionés cumo toda
la corte lhionesa desse tiempo, a ampeçar pul rei. Al redror de D. Teresa
stában sues aias, tamien damas lhionesas i falando la percipal lhéngua de l
reino. Assi sendo, nun puode haber dúbedas de que l filho de D. Teresa, D.
Fonso Anriqueç, haberá daprendido a falar l lhionés i serie essa la lhéngua que
falaba cun sue mai, las aias que la circában i ls sous familiares lhioneses.
Todos sabemos, tamien, que D. Fonso Anriqueç fui eiducado por D. Egas Moniç na
region de Lamego, adonde se falaba l galhego-pertués, i tamien tenerá
daprendido esta lhéngua, l que nun quier dezir que squecira la outra.
Podemos dezir que quando fui armado cabalheiro, na Catedral de Çamora,
arrodiado puls sous familiares, D. Fonso Anriqueç falarie lhionés cun eilhes. L
mesmo se haberá passado mais tarde quando assinou l Tratado de Çamora, feito na
mesma cidade. Al lhargo de la bida bários cuntatos tubo cun sou primo, rei de
lhion, i cun el falarie lhionés. Anque esto nun steia screbido an nanhun
decumiento, cuido que dúbedas nun haberá de que assi fui: D. Fonso Anriqueç
falaba lhionés, quier dezir, falaba ua lhéngua a que agora le damos l nome de
mirandés.
Tal cumo muitos pertueses, que nun l son menos que ls outros, D. Fonso Anriqueç
nun poderie dezir “la mie pátria ye la lhéngua pertuesa”: a la ua, porque la
pátria tubo que la custruir cun lhuita; a la outra, porque l reino que tornou
andependiente falaba dues lhénguas, l galhego pertués i l stur-lhionés, i esta
serie tamien la lhéngua percipal de sou cunhado, D. Fernando Mendes II, de
Bergáncia, casado cun D. Çáncia Anriqueç, armana de l nuosso purmeiro rei; mas
subretodo porque l mito de la lhéngua inda nun habie sido custruído. Todo esto
amostra que D. Fonso Anriqueç tenie cuncéncia de las dues lhénguas que se
falában ne l reino que fundou, i dambas a dues se puoden cunsidrar cumo
lhénguas fundadoras. Apuis desso, las dues lhénguas fúrun cumbibindo al lhargo
de cientos d’anhos, i ls mirandeses fúrun adotando tamien la pertuesa, mas la
lhéngua mirandesa puode reclamar de haber nacido an brício d’ouro tanto ou mais
que la outra. Que bal esso? Mui pouco, yá que l amportante fui que l pobo
trouxo la sue fala até als nuossos dies sien ajudas de naide, sien que l stado
pertués neilha tenga ambestido un çue. Tratando-se dua lhéngua que stubo tamien
na ourige de Pertual i fui falada pul nuosso purmeiro rei, l menos que se puode
dezir ye que la gratidon nun ye frol que ls stados i sous gobernos cultíben.



Comentários